FOND FORKLART
Risiko og avkasting
Korleis skal du balansere risiko og avkasting for å nå dine økonomiske mål?
La oss finne ut av det saman!
Finn din balanse
Kor lenge du skal spare, og kor mykje risiko du er villig til å ta undervegs påverkar korleis du planlegg, og set saman sparinga di. Tar du høgare risiko kan du også forvente høgare avkasting.
Å finne rett balanse mellom risiko og avkasting er nøkkelen til å oppnå dine økonomiske mål på den måten som du sjølv er komfortabel med.
Kva er avkasting?
Når du sparer på konto, får du renter. I fond kallast dette for avkasting.
Avkasting seier noko om kor mykje pengar du tener på ei investering over tid.
Avkastinga kan variere, og det er normalt at den kjem i bolkar. Nokre gonger kan avkastinga til og med vere negativ. For å vurdere om eit fond har gitt god eller dårleg avkasting, er det vanleg å samanlikne fondet sin avkasting med ein relevant referanseindeks.
Vanlegvis veks pengane raskast over tid i aksjefond og saktare i rentefond. Kombinasjonsfond ligg midt imellom, avhengig av fordelinga av aksje- og rentefond.
Kva er risiko og risikotoleranse?
Risiko seier noko om kor store svingingar du kan forvente knytt til ei investering.
Risiko i investeringar handlar om svingingar. Alle investeringar har ein viss grad av risiko, nokre har meir risiko enn andre. For eksempel kan aksjar svinge mykje i verdi, medan
vanlegvis er meir stabile.
Risikotoleranse sier noko om kor mykje risiko du som sparar er villig til å ta. Nokre av oss har høg risikotoleranse og er villige til å ta større sjansar for moglegheita til høgare avkasting. Andre føretrekker lågare risiko, sjølv om det betyr at avkastinga kan bli mindre.
Du må sjølv finne ut kva din risikotoleranse er, og kor store svingingar du er komfortabel med.
Kva er diversifisering?
Diversifisering er å spre investeringane dine for å redusere risiko.
Diversifisering betyr å spre investeringane dine på tvers av ulike typar fond, bransjar, land og sektorar for å redusere risiko. Tankane er at om éi investering går dårleg, kan andre investeringar gå bra og balansere ut tapa.
Målet er at du har ein balansert og robust portefølje som toler ulike marknadsforhold.
Tenk på det som å ikkje legge alle egga i éi korg. Viss du mistar korga, mistar du alle egga. Spreier du egga i fleire korger, er sjansen mindre for at du mistar alle samtidig.
EKSEMPEL
Diversifisering – syklisk og motsyklisk bransje
Tenk deg at eit fond er investert i eit bilselskap og ein lavpriskjede. Bilselskapet er eit syklisk selskap, så når økonomien går bra, aukar bilsalget og selskapet gjer det bra. Når økonomien går dårleg, fell bilsalget og selskapet tener mindre pengar.
Lavpriskjeden er eit motsyklisk selskap og gjer det ofte betre når økonomien går dårleg. Når folk har mindre pengar, handlar dei meir i lavpriskjeder for å spare på nødvendige varer som mat og hushaldningsartiklar.
Ved å investere i begge selskapa, spreier du risikoen. Når økonomien går bra, tener du på bilselskapet. Når økonomien går dårleg, tener du på lavpriskjeden. Dette er eit eksempel på diversifisering, der du reduserer risikoen ved å investere i ulike typar selskap som reagerer forskjellig på økonomiske endringar.
Heng saman
Det er ein klar samanheng mellom avkasting og risiko på lang sikt.
Jo lengre tidshorisont du har, jo større fleksibilitet har du til å investere i fond med høgare potensiell avkasting, sjølv om dei òg kan ha høgare risiko.
Jo høgare forventa avkasting, jo høgare risiko.
Illustrasjonen viser samanhengen mellom forventa avkasting og risiko. Banksparing blir sett på som risikofri sparing, med tilhøyrande låg forventa avkasting. Ønsker du høgare forventa avkasting, må du òg vere villig til å ta høgare risiko. Du kan dermed forventa ei høgare avkasting i kombinasjonsfond og aksjefond enn for banksparing og rentefond.
Kort om avkasting
Historisk avkasting for fond er ingen garanti for framtidig avkasting. Framtidig avkasting avheng mellom anna av marknadsutviklinga, kor dyktig forvaltar er, risikoen til fondet, og dessutan kostnader ved forvaltning og innløysing. Avkastinga kan bli negativ som følge av kurstap.
For deg som handlar fond og verdipapir