Frå 18 år har ein fullt ansvar for eigen økonomi. Kva kan du gjere for at ungdommen får ein god start?
Magne Gundersen
Forbrukarøkonom Luksusfellen
Korleis lære ungdommen om økonomi?
Her er forbrukarøkonom Magne Gundersens råd:
Bruk økonomien i familien til å gi ungdommen innsikt i kva typar utgifter familien har.
Sett utgiftene til ungdommen i perspektiv ved å ta utgangspunkt i SIFO-budsjettet, og så trekke frå alle dei utgiftene ungdommen ikkje har.
Trapp opp lommepengane før du trappar ned. Ungdommen kan få meir pengar kvar månad, men samtidig ta gradvis meir ansvar for eigne utgifter. Tenåringen kan til dømes byrje med mobilrekninga eller klede.
Bruker ungdommen pengar på lite fornuftige ting, kan det vere lurt å sette opp eit reknestykke på kor mykje daglege småutgifter vil koste i løpet av eit år. Mange vil bli overraska over at ein dagleg lunsj til 50 kroner kvar skuledag blir til 9.500 kroner i løpet av eit år.
Oversikt i kvardagen
Når ungdommen sjølv tener pengar, blir dei fort lei av eit kort med vekentlege avgrensingar. For å enkelt få ei oversikt over kva pengane blir brukte på, følger derfor mobilbank for barn med når du bestiller bankkort for ungdom. Då kan poden sjølv sjekke status, og du kan alltid følge med på forbruket i din eigen mobilbank.
Motiver til å starte med sparing. Er det noko tenåringen har veldig lyst på?
Kva vil det koste og kor lenge må ein spare for å få råd?
Set opp ein eigen sparekonto for målet slik at pengane ikkje plutseleg blir brukt på noko anna.
Har tenåringen ein fast jobb? Då kan de setje opp fast sparing, så det blir endå lettare å nå målet!
Det er lett å berre finne fram eiga lommebok, men det er ikkje spesielt lærerikt i lengda. La ungdommen ta initiativ og hjelp heller litt til om noko kjem i vegen - eller gi ein bonus på slutten for bra innsats!
Vil du hjelpe til med bustadsparing?
Ikkje spar i BSU for tidleg!
Den store fordelen med BSU er at ungdommen får eit skattefrådrag.
Det er sjølvsagt lov å byrje bustadsparing tidleg, men viss ungdommen ikkje betaler skatt går dei glipp av fordelen med BSU. Derfor frårådar Skatteetaten BSU-sparing for ungdom under 17 år, som ikkje betaler skatt.
{
"EMAIL_FIELD_ERROR": "Skriv inn ei gyldig e-postadresse.",
"CHECKBOX_ERROR": "",
"CHECKBOX_GROUP_ERROR": "Vel minst eit av alternativa",
"DROPDOWN_ERROR": "Gjer eit val i nedtrekkslista.",
"DATE_TO_FROM_ERROR": "Ugyldig dato (eksempel på gyldig dato 31.12.2016).",
"RADIO_ERROR": "Vel eit alternativ.",
"POSTAL_CODE_ERROR": "Skriv inn eit gyldig postnummer (4 siffer).",
"TEXT_FIELD_ERROR": "Feltet må fyllast ut.",
"TEXT_FIELD_CONTENTS_ERROR": "Ugyldig verdi.",
"ACCOUNT_FIELD_ERROR": "Skriv inn eit gyldig kontonummer (11 siffer).",
"ORGANISATION_FIELD_ERROR": "Skriv inn eit gyldig organisasjonsnummer (9 siffer).",
"SSN_ERROR": "Skriv inn eit gyldig fødselsnummer (11 siffer).",
"PHONE_ERROR": "Skriv inn eit gyldig telefonnummer (8 siffer).",
"MOBILE_PHONE_NO_ERROR": "Skriv inn eit gyldig norsk mobilnummer (8 siffer)",
"SEARCH_ALLE": "Alle",
"MORE_INFO": "Vis meir informasjon",
"RESULT_TYPE_BANK": "Bankkontor",
"RESULT_TYPE_ADVISOR": "Rådgjevar",
"VIEW_IN_MAP": "Vis i kart",
"BEFORE_COUNT_TEXT": "Du har",
"AFTER_COUNT_TEXT": "oppgåve som ventar på deg",
"AFTER_COUNT_TEXT_PLURAL": "oppgåver som ventar på deg",
"MINE_OPPGAVER_LINK_TEXT": "Sjekk mine oppgåver",
"MINE_OPPGAVER_CLOSE_TEXT": "Ikkje no",
"MINE_OPPGAVER_COUNT_TEXT": "ei",
"FORM_ERROR_LABEL":"Feil i skjema
",
"FORM_SUCCESS_LABEL":"Takk for din førespurnad",
"TEXT_FIELD_LENGTH_ERROR":"TEXT_FIELD_LENGTH_ERROR",
"TEXTAREA_FIELD_LENGTH_ERROR":"Maks 2000 teikn",
"NUMBER_ERROR": "Du kan kun skrive inn tal.",
"SEC_BLOCKER_DROPDOWN_DEFAULT": "Vel land",
"GLOBAL_SEARCH_NO_RESULT_TEXT": "Ingen treff på",
"GLOBAL_SEARCH_FACET_LABEL": "Vis treff for",
"MODAL_CLOSE": "Lukk",
"SEND_TO_BANK_BEFORE_INFO_TEXT": "Vil du kome rett til",
"SEND_TO_BANK_AFTER_INFO_TEXT": "neste gong?",
"SEND_TO_BANK_NEXT_BUTTON_TEXT": "Ja, hugs banken min",
"SEND_TO_BANK_CANCEL_BUTTON_TEXT": "Nei, ikkje no",
"SEND_TO_BANK_NEXT_DISCLAMER_TEXT": "For at du skal sleppe å velje bank kvar gong, bruker vi funksjonelle informasjonskapslar som lagrar korleis du bruker nettsidene og kva innstillingar du har gjort."
}
